UTVRĐIVANJE POREZA I DOPRINOSA PREDUZETNIKA SAMOOPOREZIVANJEM ZA 2015. GODINU

Preduzetnik koji vodi poslovne knjige, po sistemu prostog ili dvojnog knjigovodstva, dužan je da poresku prijavu i poreski bilans, sa tačnim podacima, podnese nadležnom poreskom organu najkasnije do 15. marta godine koja sledi godini za koju se utvrđuje porez.

Oporezivi prihod od samostalne delatnosti je oporeziva dobit, koja se utvrđuje u poreskom bilansuusklađivanjem dobiti iskazane u bilansu uspeha, sačinjenom u skladu sa propisima kojima se uređuje računovodstvo i revizija ako preduzetnik vodi dvojno knjigovodstvo, odnosno u skladu sa propisom iz člana 49. Zakona ako preduzetnik vodi prosto knjigovodstvo, na način utvrđen tim zakonom.

Poreski bilans sastavljaju preduzetnici koji vode poslovne knjige po sistemu prostog ili dvojnog knjigovodstva.

Prihod od samostalne delatnosti oporezuje se po stopi od 10%.

Za utvrđivanje osnovice poreza na dohodak građana na prihode od samostalne delatnosti, obveznik poreza na dohodak građana na prihode od samostalne delatnosti sastavlja poreski bilans na Obrascu PB 2 – Poreski bilans obveznika poreza na dohodak građana na prihode od samostalne delatnosti za period od ____ do ____ 201__. godine.

Poreski bilans obveznika poreza na dohodak građana na prihode od samostalne delatnosti – Obrazac PB 2

U Obrazac PB 2 unose se sledeći podaci:

Deo A – Dobit i gubitak pre oporezivanja

Rezultat u Bilansu uspeha odnosi se na podatke o finansijskom rezultatu koji se sastavlja u skladu sa propisima koji uređuju računovodstvo. Iskazuju se podaci sa odgovarajućeg broja u Bilansu uspeha, u zavisnosti da li preduzetnik vodi knjige po sistemu prostog ili dvojnog knjigovodstva.

Pod red. br. 1. – iskazuje se dobit poslovne godine.
Pod red. br. 2. – iskazuje se gubitak poslovne godine.

II Dobici u gubici od prodaje imovine iz člana 27. Zakona o porezu na dobit pravnih lica

Pod red. br. 3. i 4. – iskazuju se kapitalni dobici i gubici od prodaje imovine, utvrđeni u skladu sa članom 35. Zakona, a u vezi sa članom 27. Zakona o porezu na dobit pravnih lica („Sl. glasnik RS“, br. 25/2001, 80/2002, 80/2002 – dr. zakon, 43/2003, 84/2004, 18/2010, 101/2011, 119/2012, 47/2013, 108/2013, 68/2014 – dr. zakon i 142/2014). Za obveznike koji vode poslovne knjige u skladu sa propisima o računovodstvu i reviziji pod ovim rednim brojevima iskazuju se dobici i gubici iz Bilansa uspeha (ukoliko su evidentirani na odgovarajućim računima na kojima se iskazuju dobici, odnosno gubici od prodaje imovine, saglasno propisima o računovodstvu i Međunarodnim računovodstvenim standardima (MRS), odnosno Međunarodnim standardima finansijskog izveštavanja (MSFI), nastali prodajom, odnosno drugim prenosom uz naknadu imovine navedene u članu 27. st. 1. i 2. Zakona o porezu na dobit pravnih lica).

Za obveznike koji poslovne knjige vode po sistemu prostog knjigovodstva pod ovim rednim brojevima iskazuju se dobici i gubici od prodaje imovine navedene u članu 27. st. 1. i 2. Zakona o porezu na dobit pravnih lica, koji su u Poslovnoj knjizi PK – 1 iskazani kao prihod (u koloni 7) ili kao rashod (u koloni 19).

Kapitalnim dobitkom, prema članu 27. Zakona o porezu na dobit pravnih lica, smatra se prihod koji obveznik ostvari prodajom, odnosnom drugim prenosom uz naknadu (prodaju:)

– nepokretnosti koje je koristio kao osnovno sredstvo za obavljanje delatnosti,
– prava industrijske svojine,
– udela u kapitalu pravnih lica i akcija i ostalih hartija od vrednosti koje u skladu sa MRS, odnosno MSFI predstavljaju dugoročne finansijske plasmane, osim obveznica izdatih u skladu sa propisima kojima se uređuje izmirenje obaveza Republike po osnovu zajma za privredni razvoj, devizne štednje građana i dužničkih hartija od vrednosti čiji je izdavalac, u skladu sa zakonom, Republika, autonomna pokrajina, jedinica lokalne samouprave ili Narodna banka Srbije, i
– investicione jedinice otkupljene od strane otvorenog investicionog fonda, u skladu sa zakonom kojim se uređuju investicioni fondovi.

III Usklađivanje rashoda

Pod red. br. 5 – 32. iskazuju se odgovarajući rashodi u iznosima u kojima se ne priznaju u rashode u poreskom bilansu, utvrđeni u skladu sa čl. 35. do 37b Zakona, a u vezi sa čl. 7, 7a, 8, 9a, 10, 15, 16, 20, 22, 22a, 22b i 22v Zakona o porezu na dobit pravnih lica.

Pod red. br. 5. Ulaganje lične imovine u poslovnu imovinu – iskazuje se iznos vrednosti uložene lične imovine u poslovnu imovinu, i za taj iznos u poreskom bilansu umanjuje se oporeziva dobit. Naime, saglasno odredbi člana 37b stav 2. Zakona, ulaganje lične imovine u poslovnu imovinu, osim ulaganja u stalnu imovinu ima tretman poslovnog rashoda preduzetnika. To znači da ako je preduzetnik uložio ličnu imovinu i tako povećao ukupan prihod, kod sastavljanja poreskog bilansa za iznos tako unete lične imovine vrši se usklađivanje rashoda. Dakle, tako uložena lična imovina treba prethodno u poslovnim knjigama da bude knjižena kao prihod kako bi preduzetnik mogao to da iskaže pod ovim rednim brojem kao poslovni rashod (npr. preduzetnik je uneo robu koju je knjižio u korist prihoda i ima osnova da vrednost tako unete imovine iskaže kao rashod pod ovim rednim brojem).

Pod red. br. 6. Troškovi službenog putovanja iznad propisanog iznosa – iskazuje se iznos razlike između propisanih neoporezivih iznosa i iznosa troškova koji su viši od tako utvrđenih. Prema odredbi člana 37a tačka 2) Zakona, preduzetnicima se kao rashod u poreskom bilansu priznaju troškovi službenog putovanja u visini iznosa iz člana 18. stav 1. tač. od 2) do 4) tog zakona (dnevnice za službena putovanja u zemlji i inostranstvu, naknada troškova smeštaja i prevoza na službenom putu) kojim je propisan neoporezivi iznos navedenih troškova. Pored toga, troškovi koji nisu dokumentovani, saglasno odredbi člana 7a tačka 1) Zakona o porezu na dobit pravnih lica ne priznaju se na teret rashoda pod ovim rednim brojem.

Pod red. br. 7. Troškovi koji nisu dokumentovani – iskazuje se iznos troškova za koje ne postoji odgovarajuća dokumentacija. Ovi troškovi se ne priznaju kao rashod u poreskom bilansu, što znači da povećavaju oporezivu dobit.

Pod red. br. 8. Ispravke vrednosti pojedinačnih potraživanja od lica kojima se istovremeno duguje, do iznosa obaveza prema tom licu – saglasno odredbi člana 7a tačka 2) Zakona o porezu na dobit pravnih lica, na teret rashoda ne priznaju se ispravke vrednosti pojedinačnih potraživanja od lica kojima se istovremeno duguje, do iznosa obaveza prema tom licu. To znači da ako je obveznik izvršio ispravku vrednosti takvih potraživanja, taj iznos unosi pod ovim rednim brojem. Na primer, ako preduzetnik duguje 20.000 dinara a ujedno potražuje 50.000 dinara od tog lica kome i duguje, iznos ispravke od 20.000 dinara predstavlja sa poreskog aspekta nepriznat trošak dok ostatak od 30.000 dinara predstavlja poreski priznat rashod.

Pod red. br. 9. Pokloni i prilozi dati političkim organizacijama – saglasno odredbi člana 7a tačka 3) Zakona o porezu na dobit pravnih lica, na teret rashoda ne priznaju se pokloni i prilozi dati političkim organizacijama, pa shodno tome ukoliko je obveznik imao takve izdatke, taj iznos će iskazati pod ovim rednim brojem.

Pod red. br. 10. Pokloni čiji je primalac povezano lice – saglasno odredbi člana 7a tačka 4) Zakona o porezu na dobit pravnih lica, na teret rashoda ne priznaju se pokloni čiji je primalac povezano lice iz člana 59. tog zakona.

Pod red. br. 11. Kamate zbog neblagovremeno plaćenih poreza, doprinosa i drugih javnih dažbina – saglasno odredbi člana 7a tačka 5) Zakona o porezu na dobit pravnih lica, na teret rashoda ne priznaju se kamate zbog neblagovremeno plaćenih poreza, doprinosa i drugih javnih dažbina. Napominjemo da se zatezna kamata po osnovu obligaciono-pravnog odnosa priznaje kao rashod u poreskom bilansu, saglasno odredbi člana 19. Zakona o porezu na dobit pravnih lica po kojoj na teret rashoda u poreskom bilansu priznaju se ukupno obračunate kamate, izuzev kamata zbog neblagovremeno plaćenih poreza, doprinosa i drugih javnih dažbina.

Pod red. br. 12. Troškovi postupka prinudne naplate poreza i drugih dugovanja, troškovi poreskoprekršajnog i drugih postupaka koji se vode pred nadležnim organom – saglasno odredbi člana 7a tačka 5a) Zakona o porezu na dobit pravnih lica, na teret rashoda ne priznaju se troškovi postupka prinudne naplate poreza i drugih dugovanja, troškovi poreskoprekršajnog postupka i drugih postupaka koji se vode pred nadležnim organom.

Pod red. br. 13. Novčane kazne, ugovorne kazne i penali – saglasno odredbi člana 7a tačka 6) Zakona o porezu na dobit pravnih lica, na teret rashoda ne priznaju se novčane kazne koje izriče nadležni organ, ugovorne kazne i penali. Ukoliko je obveznik imao navedene izdatke, koji mogu najčešće da nastanu po osnovu obligaciono-pravnog odnosa, taj iznos unosi pod ovim rednim brojem.

Pod red. br. 14. Zatezne kamate između povezanih lica – saglasno odredbi člana 7a tačka 7) Zakona o porezu na dobit pravnih lica, na teret rashoda ne priznaju se zatezne kamate između povezanih lica definisanih članom 59. tog zakona.

Pod red. br. 15. Troškovi koji nisu nastali u svrhu obavljanja poslovne delatnosti – saglasno odredbi člana 7a stav 1. tačka 8) Zakona o porezu na dobit pravnih lica, na teret rashoda ne priznaju se troškovi koji nisu nastali u svrhu obavljanja poslovne delatnosti, osim ako ovim zakonom nije drugačije uređeno. Saglasno tome, obveznik koji je imao takve izdatke, pripadajući iznos unosi pod ovim rednim brojem.

Pod red. br. 16. Troškovi utrošenog materijala i nabavna vrednost prodate robe iznad iznosa obračunatog primenom metode ponderisane prosečne cene ili FIFO metode – saglasno odredbi člana 8. Zakona o porezu na dobit pravnih lica, troškovi materijala i nabavna vrednost prodate robe priznaju se u iznosima obračunatim primenom metode ponderisane prosečne cene ili FIFO metode. U slučaju da su navedeni troškovi obračunati po nekom drugom metodu i u bilansu uspeha iskazani takvi troškove iznad iznosa obračunatog po metodu prosečne cene ili FIFO metodu, razliku između ta dva iznosa iskazuje se na ovom rednom broju.

Pod red. br. 17. Otpremnine i novčane naknade po osnovu prestanka radnog odnosa, obračunate a neisplaćene u poreskom periodu – obračunate a neisplaćene otpremnine i novčane naknade po osnovu odlaska u penziju ili po osnovu prestanka radnog odnosa po drugom osnovu ne priznaju kao rashod u poreskom bilansu i iskazuju se na ovom rednom broju. Prema članu 9a Zakona o porezu na dobit pravnih lica obračunate otpremnine i novčane naknade zaposlenom po osnovu odlaska u penziju ili prestanka radnog odnosa po drugom osnovu, priznaju se kao rashod u poreskom bilansu u poreskom periodu u kome su isplaćene (ali se ne priznaju u periodu kada su obračunate ali nisu isplaćene).

Pod red. br. 18. Otpremnine i novčane naknade po osnovu prestanka radnog odnosa koje su obračunate u prethodnom, a isplaćene u poreskom periodu za koji se podnosi poreski bilans – rashod po osnovu obračunatih otpremnina priznaje se u poreskom bilansu poreskog perioda u kojem su isplaćene. Npr. otpremnine koje su kao rashod u bilansu uspeha bile obračunate u nekom prethodnom obračunskom periodu (u kom takođe nisu bile priznate kao rashod u poreskom bilansu) priznaće se kao rashod u poreskom bilansu za 2014. godinu kada su isplaćene.

Pod red. br. 19. Ukupan iznos amortizacije obračunat u finansijskim izveštajima – saglasno odredbi člana 10. Zakona o porezu na dobit pravnih lica, amortizacija stalnih sredstava priznaje se kao rashod u poreskom bilansu u iznosu i na način utvrđen tim zakonom.

Pod red. br. 20. Ukupan iznos amortizacije obračunat za poreske svrhe – obračun amortizacije za poreske svrhe uređen je Zakonom o porezu na dobit pravnih lica i Pravilnikom o načinu razvrstavanja stalnih sredstava po grupama i načinu utvrđivanja amortizacije za poreske svrhe („Sl. glasnik RS“, br. 116/2004 i 99/2010).

Pod red. br. 21. Izdaci za zdravstvene, obrazovne, naučne, humanitarne, verske namene, zaštitu čovekove sredine i sportske namene i davanja učinjena ustanovama socijalne zaštite – saglasno odredbi člana 15. stav 1. tačka 1) Zakona o porezu na dobit pravnih lica, izdaci za zdravstvene, obrazovne, naučne, humanitarne, verske i sportske namene, zaštitu čovekove sredine, kao i davanja učinjena ustanovama socijalne zaštite osnovanim u skladu sa zakonom koji uređuje socijalnu zaštitu priznaju se kao rashod u iznosu najviše do 5% od ukupnog prihoda.

Kao novo zakonsko rešenje, u ovu grupu izdataka koji se priznaju kao rashod u poreskom bilansu za 2014. godinu, saglasno odredbi člana 15. stav 1. tačka 2) Zakona o porezu na dobit pravnih lica, spadaju i izdaci za humanitarnu pomoć, odnosno otklanjanje posledica nastalih u slučaju vanredne situacije, koji su učinjeni Republici, autonomnoj pokrajini, odnosno jedinici lokalne samouprave, saglasno Zakonu o izmenama i dopunama Zakona o porezu na dobit pravnih lica („Sl. glasnik RS“, br. 142/2014).

Ukoliko su rashodi po navedenom osnovu viši od poreski priznatog iznosa, razlika se unosi pod ovim rednim brojem. Navedeni izdaci priznaju se kao rashod samo ako su izvršeni licima registrovanim za te namene u skladu sa posebnim propisima, koja navedena davanja koriste isključivo za obavljanje sopstvene registrovane delatnosti iz stava 1. tačka 1) tog člana, odnosno u svrhe navedene u tački 2) stav 1. član 15. Zakona o porezu na dobit pravnih lica. Tako npr. izdaci za obrazovne namene priznaju se kao rashod u poreskom bilansu samo ako su izvršeni obrazovnoj ustanovi. Iznos do kojeg se navedeni izdaci priznaju kao rashod je iznos do 5% od ukupnog prihoda, i on predstavlja veličinu opredeljenu zbirno na sve pobrojane izdatke (zdravstvene, obrazovne, naučne, humanitarne, verske namene, zaštita čovekove sredine, sportske namene i davanja učinjena ustanovama socijalne zaštite, za humanitarnu pomoć, odnosno otklanjanje posledica nastalih u slučaju vanredne situacije, koji su učinjeni Republici, autonomnoj pokrajini, odnosno jedinici lokalne samouprave). Ako su izdaci za navedene namene veći od 5% ukupnog prihoda, iznos izdataka preko tog procenta ne priznaje se kao rashod u poreskom bilansu.

Pod red. br. 22. Izdaci za ulaganja u oblasti kulture – saglasno odredbi člana 15. stav 3. Zakona o porezu na dobit pravnih lica, izdaci za ulaganja u oblasti kulture, uključujući i kinematografsku delatnost, priznaju se kao rashod u iznosu najviše do 5% od ukupnog prihoda. Ako su izdaci za navedene namene veći od 5% ukupnog prihoda kao poreski priznatog iznosa, iznos izdataka preko tog procenta ne priznaje se kao rashod u poreskom bilansu i razlika iznosa iskazuje se pod ovim rednim brojem.

Pod red. br. 23. Članarine komorama, savezima i udruženjima – saglasno odredbi člana 15. stav 4. Zakona o porezu na dobit pravnih lica, priznaju se kao rashod u poreskom bilansu u iznosu najviše do 0,1% od ukupnog prihoda. Članarine čija je visina propisana zakonom priznaju se kao rashod u iznosu koji je propisan zakonom. Ako su izdaci za navedene namene veći od 0,1% ukupnog prihoda kao poreski priznatog rashoda, iznos izdataka preko tog procenta ne priznaje se kao rashod u poreskom bilansu i razlika iznosa iskazuje se pod ovim rednim brojem.

Pod red. br. 24. Rashodi za reklamu i propagandu – saglasno odredbi člana 15. stav 6. Zakona o porezu na dobit pravnih lica, izdaci za reklamu i propagandu priznaju se kao rashod u iznosu do 10% od ukupnog prihoda. Kao rashodi propagande u poreskom bilansu se priznaju samo oni pokloni i drugi rashodi koji služe promociji poslovanja poreskog obveznika (stav 8. član 15. Zakona o porezu na dobit pravnih lica). Ako su izdaci za navedene namene veći od 10% ukupnog prihoda kao poreski priznatog iznosa, deo izdataka koji je preko tog procenta ne priznaje se kao rashod u poreskom bilansu i razlika iznosa iskazuje se pod ovim rednim brojem.

Pod red. br. 25. Rashodi po osnovu reprezentacije – saglasno odredbi člana 15. stav 7. Zakona o porezu na dobit pravnih lica, priznaju se kao rashod u iznosu do 0,5% od ukupnog prihoda. Ako su izdaci za navedene namene veći od 0,5% ukupnog prihoda kao poreski priznatog iznosa, iznos izdataka preko tog procenta ne priznaje se kao rashod u poreskom bilansu i razlika iznosa iskazuje se pod ovim rednim brojem.

Pod red. br. 26. Ispravke vrednosti pojedinačnih potraživanja ako od roka za njihovu naplatu nije prošlo najmanje 60 dana, kao i otpis vrednosti pojedinačnih potraživanja koja prethodno nisu bila uključena u prihode, nisu otpisana kao nenaplativa i za koja nije pružen dokaz o neuspeloj naplati – saglasno odredbi člana 16. stav 1. Zakona o porezu na dobit pravnih lica, na teret rashoda priznaje se otpis vrednosti potraživanja, osim potraživanja od lica kojima se istovremeno duguje do iznosa obaveze prema tom licu, pod uslovom da:

1) se nesumnjivo dokaže da su ta potraživanja prethodno bila uključena u prihode obveznika,
2) su ta potraživanja u knjigama poreskog obveznika otpisano kao nenaplativa,
3) poreski obveznik pruži dokaze da su potraživanja utužena, odnosno da je pokrenut izvršni postupak radi naplate potraživanja, ili da su potraživanja prijavljena u likvidacionom ili stečajnom postupku nad dužnikom.

Pod red. br. 27. Porezi, doprinosi, takse i druge javne dažbine koje ne zavise od rezultata poslovanja i nisu plaćene u poreskom periodu, a po osnovu kojih je u poslovnim knjigama obveznika iskazan rashod uključujući obračunatu a neisplaćenu ličnu zaradu preduzetnika – ukoliko su navedene dažbine obračunate i iskazane kao rashod u bilansu uspeha ali nisu plaćene u tekućem poreskom periodu, ne priznaju se na teret rashoda u poreskom bilansu tog poreskog perioda i uvećavaju oporezivu dobit. Institut lične zarade preduzetnika uveden je kao stavka koja se iskazuje u poreskom bilansu na opisani način, a imajući u vidu izmene i dopune Zakona koje su u primeni od 30. maja 2013. godine. Ukazujemo da se pod isplaćenom ličnom zaradom preduzetnika smatra novčani iznos koji preduzetnik isplati i evidentira u poslovnim knjigama kao svoje mesečno lično primanje, uvećan za pripadajuće obaveza iz zarade.

Odredbom člana 37a Zakona propisano je da se preduzetnicima u rashode u poreskom bilansu priznaju:

1) isplaćena lična zarada preduzetnika;
2) troškovi službenog putovanja do iznosa iz člana 18. stav 1. tač. 2) do 4) ovog zakona;
3) obračunati i plaćeni doprinosi za lično obavezno socijalno osiguranje po osnovu samostalne delatnosti ako se preduzetnik nije opredelio za isplatu lične zarade.

Shodno tome, kada je reč o zaradi i doprinosima, kao rashod u poreskom bilansu priznaju se samo isplaćene zarade i plaćeni doprinosi u 2014. godini po kojima je u toj godini iskazan trošak. Ukoliko nisu plaćeni u tom poreskom periodu (konkretno u 2014. godini) ne priznaju se na teret rashoda u poreskom bilansu tog poreskog perioda.

Pod red. br. 28. Porezi, doprinosi, takse i druge javne dažbine koje ne zavise od rezultata poslovanja, plaćene u poreskom periodu, a koje nisu bile plaćene u prethodnom poreskom periodu u kome je po tom osnovu u poslovnim knjigama obveznika bio iskazan rashod – saglasno odredbi člana 22. Zakona o porezu na dobit pravnih lica, na teret rashoda u poreskom bilansu priznaju se porezi, doprinosi, takse i druge javne dažbine koje ne zavise od rezultata poslovanja, koje su plaćene u poreskom periodu. Prema tome, da li će se navedene dažbine priznati kao rashod u nekom poreskom periodu, zavisi od toga da li je obveznik izvršio plaćanje tih javnih dažbina – ako su plaćene u poreskom periodu u kojem su i obračunate i priznate u bilansu uspeha, priznaju se kao rashod u poreskom bilansu tog perioda, a ako su obračunate i iskazane kao rashod u bilansu uspeha u tekućem obračunskom periodu, ali nisu plaćene, ne priznaju se kao rashod u poreskom bilansu. Za iznos plaćenih javnih dažbina iskazanih na ovom rednom broju, umanjuje se oporeziva dobit tekućeg perioda.

Pod red. br. 29. Dugoročna rezervisanja koja se ne priznaju u poreskom bilansu – saglasno odredbi člana 22b stav 1. Zakona o porezu na dobit pravnih lica, na teret rashoda priznaju se izvršena dugoročna rezervisanja za obnavljanje prirodnih bogatstava, troškove u garantnom roku, zadržane kaucije i depozite, kao i druga obavezna dugoročna rezervisanja u skladu sa zakonom. Pored toga, saglasno članu 22b stav 2. Zakona, na teret rashoda priznaju se i dugoročna rezervisanja za izdate garancije i druga jemstva, u visini iskorišćenih iznosa tih rezervisanja u poreskom periodu, odnosno izmirenih obaveza i odliva resursa po osnovu tih rezervisanja. Visina iznosa ovih rezervisanja, za poreske svrhe, nije ograničena i priznaje se iznos iz bilansa uspeha. Za rezervisanja koja se ne priznaju u poreskom bilansu, iznos tih rezervisanja unosi se na ovom rednim broju i uvećava oporezivu dobit.

Pod red. br. 30. Iskorišćena dugoročna rezervisanja za izdate garancije i druga jemstva koja nisu bila priznata kao rashod u poreskom periodu u kome su izvršena – iznos iskorišćenih dugoročnih rezervisanja po navedenom osnovu – za izdate garancije i druga jemstva, koja nisu bila priznata kao rashod u poreskom bilansu kada su izvršena, priznaje se u poreskom periodu za koji se podnosi poreski bilans ako su u tom periodu iskorišćena, i iskazuju se na ovom rednom broju.

Pod red. br. 31. Rashodi po osnovu obezvređenja imovine – saglasno odredbi člana 22v Zakona o porezu na dobit pravnih lica, na teret rashoda u poreskom bilansu ne priznaju se rashodi nastali po osnovu obezvređenja imovine, koje se utvrđuje kao razlika između neto sadašnje vrednosti imovine utvrđene u skladu sa MRS, odnosno MSFI i njene procenjene nadoknadive vrednosti, ali se priznaju u poreskom periodu u kome je ta imovina otuđena, odnosno upotrebljena, odnosno u kome je nastalo oštećenje te imovine usled više sile. Kada je u bilansu uspeha priznat rashod po osnovu obezvređenja imovine, a koji se po navedenoj zakonskoj odredbi ne priznaje kao poreski rashod, iznos tog rashoda iskazuje se na ovom rednom broju i uvećava oporezivu dobit.

Pod red. br. 32. Rashodi po osnovu obezvređenja imovine koji se priznaju u poreskom periodu za koji se podnosi poreski bilans, a u kome je ta imovina otuđena, upotrebljena ili je došlo do oštećenja te imovine usled više sile – iskazuju se rashodi koji se priznaju po osnovu obezvređenja imovine, koji nisu bili priznati u poreskom periodu u kom su utvrđeni, ali se priznaju u poreskom periodu za koji se podnosi poreski bilans a u kome je ta imovina otuđena, upotrebljena ili je oštećena usled više sile.

IV Usklađivanje prihoda

Saglasno odredbi člana 23. Zakona o porezu na dobit pravnih lica, za utvrđivanje oporezive dobiti, priznaju se prihodi u iznosima utvrđenim bilansom uspeha, u skladu sa MRS, odnosno MSFI i propisima kojima se uređuje računovodstvo i revizija, osim prihoda za koje je odredbama tog zakona propisan drugi način utvrđivanja.

Pod red. br. 33. Uzimanje iz poslovne imovine – saglasno odredbama člana 37b stav 1. Zakona, uzimanje koje preduzetnik vrši iz poslovne imovine za privatne potrebe ima tretman poslovnog prihoda. Uzimanje u nenovčanom obliku procenjuje se prema uporedivoj tržišnoj vrednosti, u skladu sa načelom stalnosti (stav 3. tog člana zakona). Dakle, uzimanje koje preduzetnik vrši iz poslovne imovine za privatne potrebe (u novčanom ili nenovčanom obliku), ne smatra se troškom poslovanja. Novac koji preduzetnik podiže sa tekućeg računa kao svoj neto prihod, ne knjiži se kao rashod i ne iskazuje se na ovom rednom broju.

Ako je uzimanje iz poslovne imovine za lične potrebe evidentirano kao poslovni rashod, prilikom sastavljanja poreskog bilansa postoji obaveza da se izvrši usklađivanje prihoda i pod red. br. 33. iskazala bi se vrednost poslovne imovine koja je uzeta za privatne potrebe. Iskazivanje iznosa na navedeni način ima za posledicu uvećanje oporezive dobiti.

Pod red. br. 34. Ispravke vrednosti pojedinačnih potraživanja koje su bile priznate na teret rashoda, a za koje, u poreskom periodu u kome se vrši direktni otpis, nisu kumulativno ispunjeni uslovi – direktan otpis potraživanja koje je ranije već otpisano po osnovu ispravke vrednosti pojedinačnih potraživanja, podrazumeva povećanje oporezivog prihoda, ukoliko obveznik ne ispunjava uslove iz člana 16. st. 1. i 2. Zakona o porezu na dobit pravnih lica.

Pod red. br. 35. Prihodi po osnovu neiskorišćenih dugoročnih rezervisanja koja nisu bila priznata kao rashod u poreskom periodu u kome su izvršena – saglasno odredbi člana 25a stav 1. Zakona o porezu na dobit pravnih lica, prihodi nastali po osnovu neiskorišćenih dugoročnih rezervisanja koja nisu bila priznata kao rashod u poreskom periodu u kom su izvršena, ne uključuju se u poresku osnovicu u poreskom periodu u kom su iskazani. Obveznik koji je u poreskom periodu ukinuo neiskorišćena dugoročna rezervisanja i priznao prihode po tom osnovu u bilansu uspeha, a u poreskom periodu u kom je izvršeno rezervisanje rashodi nisu bili priznati u poreskom bilansu, iznos tih prihoda iskazuje na ovom rednom broju.

Pod red. br. 36. Prihodi ostvareni u poreskom periodu po osnovu otpisanih, ispravljenih i drugih potraživanja koja nisu bila priznata kao rashod – obveznik koji je u nekom poreskom periodu izvršio otpis ili ispravku potraživanja koja nisu bila priznata kao rashod u tom poreskom periodu, a u 2014. godini je naplatio takvo potraživanje i iskazao prihod u bilansu uspeha, taj prihod iskazuje na ovom rednom broju. Taj prihod ne ulazi u osnovicu za oporezivanje.

Pod red. br. 37. Prihod od kamata po osnovu dužničkih hartija od vrednosti čiji je izdavalac Republika, autonomna pokrajina, jedinica lokalne samouprave ili NBS – saglasno članu 65. tačka 2) Zakona prihod koji obveznik ostvari od kamata po osnovu dužničkih hartija od vrednosti čiji je izdavalac Republika, autonomna pokrajina, jedinica lokalne samouprave ili Narodna banka Srbije, ne ulaze u osnovicu za oporezivanje.

Pod red. br. 38. Prihodi nastali u vezi sa rashodima koji nisu bili priznati – saglasno odredbi člana 25a stav 2. Zakona o porezu na dobit pravnih lica prihodi nastali u vezi sa rashodima koji u poreskom periodu nisu bili priznati u skladu sa članom 7a tog zakona, ne ulaze u osnovicu za oporezivanje u poreskom periodu u kome su iskazani. Tu spadaju prihodi koji su nastali po osnovu ranije nepriznatih rashoda: troškovi koji se ne mogu dokumentovati, ispravke vrednosti pojedinačnih potraživanja od lica kome se istovremeno duguje do iznosa obaveze prema tom licu, pokloni i prilozi dati političkim organizacijama; pokloni čiji je primalac povezano lice, kamate zbog neblagovremeno plaćenih poreza, doprinosa i drugih javnih dažbina, troškovi postupka prinudne naplate poreza i drugih dugovanja, troškovi poreskoprekršajnog postupka i drugih prekršajnih postupaka koji se vode pred nadležnim organom, novčane kazne koje izriče nadležni organ, ugovorne kazne i penali, zatezne kamate između povezanih lica, troškovi koji nisu nastali u svrhu obavljanja poslovne delatnosti, ako ovim zakonom nije drukčije uređeno.

To znači da ukoliko je u bilansu uspeha za neki poreski period obveznik iskazao prihode koji nisu bili priznati kao rashod u poreskom bilansu, iznos tih prihoda iskazuje na ovom rednom broju. Tako ostvareni prihod ne uvećava poresku osnovicu.

Pod red. br. 39. Primanja ostvarena po osnovu premija, subvencija, regresa i drugih sredstava koja su izuzeta iz dohotka za oporezivanje – saglasno odredbi člana 9. stav 1. tačka 24) Zakona ne plaća se porez na dohodak građana na primanja ostvarena po osnovu premija, subvencija, regresa i drugih sredstava koja se u svrhu podsticanja razvoja poljoprivrede, iz budžeta Republike, autonomne pokrajine i lokalne samouprave plaćaju, odnosno isplaćuju na poseban namenski račun nosiocu porodičnog poljoprivrednog gazdinstva koji je upisan u registar poljoprivrednih gazdinstava u skladu sa propisima koji uređuju tu oblast. Tako ostvareni prihod ne uvećava poresku osnovicu.

V Rashodi i prihodi po osnovu transfernih cena (osim kamata na zajmove, odnosno kredite)

Pod red. br. 40. – na ovom rednom broju podatke iskazuje obveznik koji je imao transakcije sa povezanim licima, tako što unosi iznos obračunatih troškova (osim kamata na zajmove, odnosno kredite) po transfernim cenama, koje je dužan da, u skladu sa članom 59. i članom 60. stav 1. Zakona o porezu na dobit pravnih lica, posebno prikaže u poreskom bilansu.

Pod red. br. 41. – iskazuje se iznos ukupno obračunatih troškova (osim kamata na zajmove, odnosno kredite) po transfernim cenama, za koji se, saglasno Pravilniku o načinu na koji preduzetnici u poreskom bilansu iskazuju transferne cene („Sl. glasnik RS“, br. 20/2014), a u vezi sa Pravilnikom o transfernim cenama i metodama koje se po principu „van dohvata ruke“ primenjuju kod utvrđivanja cene transakcija među povezanim licima („Sl. glasnik RS“, br. 61/2013 i 8/2014 – dalje: Pravilnik o transfernim cenama), podnosi izveštaj u skraćenom obliku, pri čemu je iznos iskazan na ovom rednom broju sadržan u iznosu iskazanom pod rednim brojem 40.

Pod red. br. 42. – iskazuje se iznos obračunatih prihoda (osim kamata na zajmove, odnosno kredite) po transfernim cenama koje je obveznik dužan da, u skladu sa članom 60. stav 1. Zakona o porezu na dobit pravnih lica, posebno prikaže u poreskom bilansu.

Pod red. br. 43. – iznos ukupno obračunatih prihoda (osim kamata na zajmove, odnosno kredite) po transfernim cenama za koji se, saglasno Pravilniku o transfernim cenama podnosi izveštaj u skraćenom obliku, pri čemu je iznos iskazan na ovom rednom broju sadržan u iznosu iskazanom pod rednim brojem 42.

VI Rashodi i prihodi po osnovu kamata na zajmove, odnosno kredite između povezanih lica

Pod red. br. 44. – obveznik koji je dobio zajam, odnosno kredit od povezanog lica, iskazuje iznos rashoda po osnovu kamate („na dohvat ruke“) obračunate na taj zajam, odnosno kredit, a koje je obveznik dužan da posebno prikaže u poreskom bilansu, saglasno članu 60. stav 1. Zakona o porezu na dobit pravnih lica.

Pod red. br. 45. – iznos prihoda po osnovu kamate („na dohvat ruke“) obračunate na zajmove, odnosno kredite date povezanim licima koje je obveznik dužan da posebno prikaže u poreskom bilansu, saglasno članu 60. stav 1. Zakona o porezu na dobit pravnih lica.

VII Korekcija rashoda i prihoda po osnovu transfernih cena, uključujući i kamate na zajmove, odnosno kredite između povezanih lica

Pod red. br. 46. – obveznik iskazuje zbir konačnih korekcija transfernih cena, i to za svaku pojedinačnu transakciju sa pojedinačnim povezanim licima, odnosno za svaku vrstu transakcije sa pojedinačnim povezanim licem u skladu sa članom 60. st. 5. do 9. Zakona o porezu na dobit pravnih lica, koji se utvrđuje u zaključku dokumentacije o transfernim cenama na način propisan odredbama člana 31. Pravilnika o transfernim cenama.

Licem povezanim sa obveznikom, saglasno odredbi člana 59. Zakona o porezu na dobit pravnih lica, smatra se ono fizičko ili pravno lice u čijim se odnosima sa obveznikom javlja mogućnost kontrole ili značajnijeg uticaja na poslovne odluke. Posredno ili neposredno posedovanje najmanje 25% akcija ili udela smatra se omogućenom kontrolom nad obveznikom. Mogućnost značajnijeg uticaja na poslovne odluke obveznika postoji i kada lice povezano sa obveznikom posredno ili neposredno poseduje najmanje 25% glasova u organima upravljanja obveznika. Licem povezanim sa obveznikom smatra se i ono pravno lice u kome, kao i kod obveznika, ista fizička ili pravna lica neposredno ili posredno učestvuju u upravljanju, kontroli ili kapitalu.

Licima povezanim sa preduzetnikom smatraju se i bračni ili vanbračni drug, potomci, usvojenici i potomci usvojenika, roditelji, usvojioci, braća i sestre i njihovi potomci, dedovi i babe i njihovi potomci, kao i braća i sestre i roditelji bračnog ili vanbračnog druga, lica koje je sa obveznikom povezano na navedeni način

Privredno društvo i preduzetnik mogu da imaju status povezanih lica, saglasno navedenim uslovima.

VIII Oporeziva dobit

Pod red. br. 47. Oporeziva dobit – iskazuje se iznos koji se utvrđuje računskim putem (sabiranjem i oduzimanjem iznosa sa naznačenih rednih brojeva). Ukoliko je dobijena vrednost negativna, ona se tada iskazuje kao gubitak na red. br. 48.

Pod red. br. 48. Gubitak – iskazuje se iznos koji se, takođe, utvrđuje računskim putem (sabiranjem i oduzimanjem iznosa sa naznačenih rednih brojeva). Ukoliko je dobijena vrednost negativna, onda se iskazuje kao oporeziva dobit na red. br. 47.

Pod red. br. 49. Iznos gubitka iz poreskog bilansa iz prethodnih godina, do visine oporezive dobiti – iskazuje se nominalni iznos gubitka koji je iskazan u poreskom bilansu iz prethodnih godina, a koji se prenosi na teret dobiti tekuće godine, i to najviše do visine oporezive dobiti, u skladu sa članom 35. Zakona, a u vezi sa članom 32. Zakona o porezu na dobit pravnih lica. Iznos gubitka iz poreskog bilansa iz prethodnih godina može da se prenese na teret, tj. do visine oporezive dobiti tekuće godine. Ukoliko nije iskazana oporeziva dobit pod red. br. 47, ne može se koristiti poreski gubitak iz prethodnih godina.

Saglasno navedenom, ukazujemo da je odredbom člana 32. Zakona o porezu na dobit pravnih lica, propisano da se gubici ostvareni iz poslovnih, finansijskih i neposlovnih transakcija, utvrđeni u poreskom bilansu, izuzev onih iz kojih proizilaze kapitalni dobici i gubici utvrđeni u skladu sa tim zakonom, mogu prenositi na račun dobiti utvrđene u godišnjem poreskom bilansu iz budućih obračunskih perioda, ali ne duže od pet godina (po prethodno važećem zakonskom rešenju, sa primenom od 2003. godine zaključno sa 2009. godinom, bio je propisan rok od 10 godina, tako da dobit iz poreskog bilansa za 2014. godinu ne može da se umanji gubitkom iskazanim u poreskom bilansu za 2003. godinu ali može iz nekog narednog poreskog bilansa – počev od poreskog bilansa za 2004. godinu pa zaključno za 2009. godinu po osnovu čega može da se vrši umanjenje oporezive dobiti u periodu od 2014. godine zaključno sa 2019. godinom – ukoliko gubitak nije iskorišćen; gubitak iskazan počev za 2010. godinu može se prenositi u narednih 5 godina).

Pod. red. br. 50. Ostatak oporezive dobiti – iskazuje se iznos koji predstavlja razliku iznosa sa red. br. 47. i 49, ako je pozitivna, odnosno ostatak oporezive dobiti predstavlja razliku između oporezive dobiti i iznosa gubitaka iz poreskog bilansa iz prethodnih godina ako je veći od nule.

Deo B – Kapitalni dobici i gubici

Pod red. br. 51. i 52. – iskazuju se ukupni kapitalni dobici i gubici tekuće godine koji se utvrđuju u skladu sa članom 35. Zakona, a u vezi sa čl. 27. do 29. Zakona o porezu na dobit pravnih lica;

Pod red. br. 51. Ukupni kapitalni dobici tekuće godine – iskazuje se podatak o ukupnom kapitalnom dobitku, utvrđenom u skladu sa članom 35. Zakona, a u vezi sa čl. 27. do 29. Zakona o porezu na dobit pravnih lica.

Pod red. br. 52. Ukupni kapitalni gubici tekuće godine – iskazuje se podatak o ukupnom kapitalnom gubitku, utvrđenom u skladu sa članom 35. Zakona, a u vezi sa čl. 27. do 29. Zakona o porezu na dobit pravnih lica.

Pod red. br. 53. Kapitalni dobici – iskazuje se iznos kao razlika između ukupnih kapitalnih dobitaka (red. br. 51) i ukupnih kapitalnih gubitaka (red. br. 52), ako je veća od nule.

Pod red. br. 54. Kapitalni gubici – iskazuje se iznos kao razlika između ukupnih kapitalnih gubitaka (red. br. 52) i ukupnih kapitalnih dobitka (red. br. 53), odnosno ako su ukupni kapitalni gubici veći od ukupnih kapitalnih dobitaka.

Pod red. br. 55. Preneti kapitalni gubici iz ranijih godina do visine iznosa pod rednim brojem 53 – iskazuje se iznos kapitalnih gubitaka iz ranijih godina koji se mogu prebiti na račun budućih kapitalnih dobitaka, u skladu sa članom 35. Zakona, a u vezi sa članom 30. stav 3. Zakona o porezu na dobit pravnih lica.

Naime, odredbom člana 30. st. 2. i 3. Zakona o porezu na dobit pravnih lica, kapitalni gubitak ostvaren pri prodaji jednog prava iz imovine može se prebiti sa kapitalnim dobitkom ostvarenim pri prodaji drugog prava iz imovine u istoj godini. Ako se i posle prebijanja iskaže kapitalni gubitak, dopušteno je njegovo prebijanje na račun budućih kapitalnih dobitaka u narednih pet godina (po prethodno važećem zakonskom rešenju, sa primenom od 1. januara 2003. godine, bio je propisan rok od 10 godina). Kako je odredbom člana 72. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o porezu na dobit pravnih lica („Sl. glasnik RS“, broj 18/2010) propisano da poreski obveznik koji je do 31. decembra 2009. godine ostvario pravo na prenos kapitalnog gubitka saglasno odredbama Zakona o porezu na dobit preduzeća („Sl. glasnik RS“, br. 25/2001, 80/2002, 43/2003 i 84/2004) i iskazao podatke u poreskom bilansu za 2009. godinu, može to pravo da koristi do isteka roka i na način propisan tim zakonom, to znači da kapitalni gubitak koji je ostvaren i iskazan u poreskom bilansu najranije za 2004 godinu, može da se koristi za umanjenje kapitalnih dobitaka iz budućih deset godina kao obračunskih perioda.

Pod red. br. 56. Ostatak kapitalnog dobitka – iskazuje se iznos kao razlika između kapitalnih dobitaka sa red. br. 53. i prenetih kapitalnih gubitaka iz ranijih godina sa red. br. 55.

Deo V – Poreska osnovica

Pod red. br. 57. Poreska osnovica – iskazuje se poreska osnovica koja se utvrđuje računskim putem (zbir iznosa sa red. br. 50. i 56.), tj. kao zbir ostatka oporezive dobiti i ostatka kapitalnog dobitka.

Podaci o poreskoj osnovici i obračun poreza – Obrazac PPDG-1S

Poresku prijavu na Obrascu PPDG-1S, popunjavaju preduzetnici koji porez na prihode od samostalne delatnosti plaćaju samooporezivanjem.

Obrazac PPDG-1S sadrži:

1) podatke o poreskom obvezniku;
2) podatke o radnji;
3) podatke o delatnosti;
4) podatke o računu u banci;
5) podatke o posebnim prostorima – izdvojenim poslovnim jedinicama;
6) podatke o proceni poslovnog rezultata i podatke za utvrđivanje visine akontacije;
7) podatke o poslovnom rezultatu;
8) podatke od značaja za ostvarivanje poreskih podsticaja i poreskih kredita;
9) podatke o poreskoj osnovici i obračunatom porezu;
10) podatke o osnovici doprinosa i obračunatim doprinosima;
11) podatke od značaja za utvrđivanje visine akontacije poreza i doprinosa;
12) podatke od značaja za izmenu mesečne akontacije;
13) posebne podatke.

Podaci o poreskoj osnovici i obračunatom porezu iskazuju se u delu 9. Obrasca PPDG-1S, tako da se:

Pod red. br. 9.1. Poreska osnovica – unosi podatak sa rednog broja 57. Obrasca PB 2 koji je sastavljen za isti period za koji se sastavlja i poreska prijava.

Pod red. br. 9.2. Poreska stopa – unosi se procenat od 10% kao stopa po kojoj se oporezuju prihodi od samostalne delatnosti.

Pod red. br. 9.3. Obračunati porez – unosi se iznos koji se utvrđuje kao proizvod poreske osnovice i poreske stope (9.1. x 9.2).

Pod red. br. 9.4. Ukupno umanjenje obračunatog poreza – taj podatak preuzima se sa rednog broja 8 ovog obrasca, gde se iskazuje podatak o ukupnom poreskom oslobođenju za srazmeran iznos ulaganja u osnovna sredstva u sopstvenoj registrovanoj delatnosti, odnosno umanjenju obračunatog poreza po osnovu ulaganja u osnovna sredstva.

Pod red. br. 9.5. Obračunati porez po umanjenju (r. br. 9.3. – 9.4).

Pod red. br. 9.6. Obračunati porez – gubitak prava na poreski podsticaj – iskazuje podatak u slučaju otuđenja osnovnog sredstva za koje je obveznik stekao pravo na poreski kredit, pre isteka roka od tri godine od dana nabavke, kada je po osnovu tog sredstva vršeno umanjenje poreza u prethodnim godinama. U tom slučaju preduzetnik je dužan da neplaćeni porez indeksira stopom rasta potrošačkih cena, za period od dana predaje poreske prijave za onu poresku godinu u kojoj je korišćen porez, do dana otuđenja sredstva.

Pod red. br. 9.7. Obračunati porez (r. br. 9.5. + 9.6) – iskazuje podatak o obračunatom porezu koji se smatra obavezom poreza po osnovu neto prihoda za dati poreski period.

Pod red. br. 9.8. Uplaćene akontacije poreza – iskazuje se zbir svih akontacija koje su plaćene za poreski period (2014. godina), nezavisno od toga u kojem periodu su plaćene. Na primer, u zbir će se uračunati akontacija za decembar 2014. godine koju je obveznik platio u januaru 2015. godine.

Pod red. br. 9.9. Iznos poreza za uplatu (r. br. 9.7. – 9.8) – iskazuje iznos za uplatu poreza u slučaju kada je obračunati porez veći od iznosa uplaćenih akontacija poreza.

Pod red. br. 9.10. Iznos poreza za povraćaj (r. br. 9.8. – 9.7) – iskazuje iznos poreza za povraćaj u slučaju kada je obračunati porez manji od iznosa uplaćenih akontacija poreza.