Povraćaj više plaćenog doprinosa za obavezno socijalno osiguranje i prestanak plaćanja doprinosa po osnovu ugovorene naknade u tekućoj godini

Pravo na povraćaj više plaćenih doprinosa ima onaj obveznik koji je sam platio doprinose po osnovu prihoda od rada za koje postoji obaveza plaćanja doprinosa, odnosno kome je u njegovo ime i u njegovu korist plaćen doprinos iz osnovice koja prelazi iznos najviše godišnje osnovice doprinosa za kalendarsku godinu, saglasno članu 66. Zakona.

Najvišu godišnju osnovicu doprinosa, prema članu 43. Zakona, čini petostruki iznos prosečne godišnje zarade u Republici Srbiji isplaćene u godini za koju se obračunavaju i plaćaju doprinosi za obavezno socijalno osiguranje.

Pravo na povraćaj više plaćenog doprinosa za 2020. godinu imaju obveznici (fizička lica) koji su platili doprinos na osnovicu koja je viša od najviše godišnje osnovice doprinosa za tu godinu.

Iznos najviše godišnje osnovice doprinosa za obavezno socijalno osiguranje za 2020. godinu, objavljen je u „Sl. glasniku RS“, br. 93/2019., i iznosi 4.423.080 dinara.

Povraćaj više plaćenog doprinosa

Povraćaj više plaćenog doprinosa vrši se po isteku kalendarske godine za prethodnu godinu, na osnovu:

• unetih podataka u matičnu evidenciju nadležne organizacije za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje;
• na osnovu potvrda isplatilaca prihoda o visini osnovice doprinosa i obračunatim i plaćenim doprinosima po odbitku, i
• podataka nadležne organizacione jedinice Poreske uprave o osnovici i visini obračunatog i plaćenog doprinosa po rešenju.

Obveznik doprinosa može da podnese zahtev nadležnoj organizaciji za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje za izdavanje uverenja o osnovici na koju je plaćen doprinos za prethodnu godinu, počev od 1. februara naredne godine, u slobodnoj formi u pisanom obliku, s obzirom da Pravilnikom nije propisan poseban obrazac zahteva.

Saglasno članu 4. Pravilnika, obveznik doprinosa zahtev za izdavanje uverenja o osnovici podnosi organizaciji za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje kod koje se vodi kao osiguranik u matičnoj evidenciji preko nadležne organizacione jedinice, i to:

1) prema sedištu poslodavca, odnosno njegove organizacione jedinice u kojoj radi – ako je osiguranik zaposleni;
2) prema mestu u kome je registrovano obavljanje samostalne delatnosti, odnosno prema prebivalištu – ako je osiguranik po osnovu samostalne delatnosti;
3) organizacionoj jedinici Poreske uprave koja je nadležna za utvrđivanje obaveze doprinosa za lica koja su osiguranici poljoprivrednici.

Uverenje se izdaje na osnovu raspoloživih podataka, u roku od 15 dana od dana podnošenja zahteva, na Obrascu 1 – Uverenje (dalje: Obrazac 1), koji je odštampan uz Pravilnik.

Ako prijave podataka za matičnu evidenciju, na osnovu kojih se utvrđuje podatak o visini osnovice na koju je plaćen doprinos, nisu dostavljene do isteka roka za izdavanje uverenja, nadležna organizacija za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje je dužna da osiguranika obavesti da, prema raspoloživim podacima, nema osnova za izdavanje uverenja.

To praktično znači da će, s obzirom da je rok za dostavljanje Obrasca M-4 – Prijava podataka za utvrđivanje staža osiguranja, zarade, naknade zarade, odnosno osnovice osiguranja i visine uplaćenog doprinosa za osiguranike zaposlene (dalje: Obrazac M-4), koji podnosi poslodavac za osiguranike zaposlene do 30. aprila tekuće godine za prethodnu godinu, tek posle navedenog datuma će podaci na osnovu kojih osiguranik može da ostvari pravo na povraćaj biti dostavljeni matičnoj evidenciji Fonda PIO.

Na osnovu uverenja nadležne organizacije za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje, osiguranik podnosi zahtev za povraćaj više plaćenog doprinosa nadležnoj organizacionoj jedinici Poreske uprave na Obrascu 2 – Zahtev za povraćaj više plaćenog doprinosa za obavezno socijalno osiguranje za 201__. godinu (dalje: Obrazac 2), koji je odštampan uz Pravilnik.

Uverenje nadležne organizacije za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje o plaćenim doprinosima, potvrde isplatilaca prihoda o visini osnovice i obračunatim i plaćenim doprinosima po odbitku i podaci nadležne organizacione jedinice Poreske uprave o osnovici doprinosa i obračunatim i plaćenim doprinosima po rešenju, smatraju se relevantnom dokumentacijom za ostvarivanje prava na povraćaj više plaćenog doprinosa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje, obavezno zdravstveno osiguranje i obavezno osiguranje za slučaj nezaposlenosti.

Imajući u vidu da se doprinos za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje obračunava i plaća po svim osnovima (radni odnos, samostalna delatnost, ugovori i dr.), do iznosa najviše godišnje osnovice doprinosa, obveznici najčešće ostvaruju pravo na povraćaj više plaćenih doprinosa po osnovu penzijskog i invalidskog osiguranja (saglasno članu 12. Zakona).

Slučaj povraćaja i doprinosa za obavezno zdravstveno osiguranje i obavezno osiguranje za slučaj nezaposlenosti moguć je kod onih osiguranika koji su istovremeno zaposleni kod dva ili više poslodavaca sa nepunim radnim vremenom, a svaka pojedinačna zarada koju zaposleni ostvari kod svakog poslodavca veća je od najviše mesečne osnovice doprinosa ili su zarade u ukupnom iznosu više od najviše mesečne osnovice. Takav obveznik nema mogućnost da iskoristi pravo na prestanak plaćanja doprinosa u toku godine s obzirom da po osnovu zarade iz radnog odnosa ne postoji mogućnost prestanka plaćanja doprinosa, za razliku od slučaja kada ostvaruje ugovorenu naknadu. Naravno, opredeljenje je svakog obveznika da iskoristi mogućnost prestanka plaćanja doprinosa po osnovu ugovorene naknade u toku godine ili da to ostvari kroz povraćaj po isteku godine.

Prestanak plaćanja doprinosa na ugovorene naknade u tekućoj godini

Obveznik doprinosa po osnovu ugovorene naknade, za koga isplatilac prihoda po odbitku obračunava, obustavlja i plaća doprinos (član 57. stav 1. Zakona), može u toku tekuće godine, konkretno 2021. godine, na propisanom obrascu da podnese zahtev za prestanak obaveze plaćanja doprinosa po osnovu buduće ugovorene naknade u toj godini, kada osnovica na koju su plaćeni doprinosi po osnovu ugovorene naknade zajedno sa osnovicama na koju su doprinosi plaćeni po drugim osnovima, dostigne iznos procenjene najviše godišnje osnovice doprinosa.

S tim u vezi, ukazujemo da procenjenu najvišu godišnju osnovicu doprinosa, saglasno članu 43. Zakona, čini petostruki iznos godišnje zarade ostvarene po zaposlenom u Republici u prethodnoj godini, uvećan za procenjeni rast zarada u tekućoj godini.

Procenjena najviša osnovica doprinosa za obavezno socijalno osiguranje za 2021. godinu objavljena je u „Sl. glasniku RS“ br. 154/2020, i iznosi 4.869.000 dinara..

Osiguranik za koga je u toku godine plaćen doprinos na osnovicu koju čini ugovorena naknada, koja zajedno sa osnovicama doprinosa koji su plaćeni po drugim osnovima dostigne iznos procenjene najviše godišnje osnovice doprinosa, utvrđene u skladu sa Zakonom, može da podnese zahtev nadležnoj organizaciji za obavezno socijalno osiguranje za donošenje rešenja o prestanku obaveze plaćanja doprinosa po osnovu buduće ugovorene naknade u toku tekuće godine.

Zahtev se podnosi na Obrascu 3 – Zahtev za donošenje rešenja o prestanku obaveze plaćanja doprinosa po osnovu buduće ugovorene naknade u 20__. godini (dalje: Obrazac 3), koji je odštampan uz Pravilnik i čini njegov sastavni deo i podnosi se nadležnoj organizaciji za obavezno socijalno osiguranje – organizacionoj jedinici čija se nadležnost utvrđuje shodno članu 4. stav 2. Pravilnika.

Uz zahtev obveznik doprinosa podnosi:

• potvrdu poslodavca, odnosno drugog isplatioca o isplaćenoj zaradi, odnosno oporezivom prihodu, kao osnovici doprinosa i plaćenom doprinosu po odbitku na Obrascu 4 – Potvrda (dalje: Obrazac 4), i
• uverenje nadležne organizacione jedinice Poreske uprave o osnovici i visini plaćenog doprinosa po rešenju.

Obrazac 4 je odštampan uz Pravilnik i čini njegov sastavni deo.

Rešenje nadležne organizacije za obavezno socijalno osiguranje o prestanku obaveze plaćanja doprinosa po osnovu buduće ugovorene naknade u toku tekuće godine donosi se na osnovu:

• podataka iz potvrde poslodavca, odnosno drugog isplatioca prihoda;
• uverenja nadležne organizacione jedinice Poreske uprave i
• posebne evidencije o plaćenim doprinosima na ugovorene naknade, koju vodi nadležna organizacija za obavezno socijalno osiguranje.

Rešenje nadležne organizacije za obavezno socijalno osiguranje o prestanku obaveze plaćanja doprinosa izdaje se na Obrascu 5 – Rešenje (dalje: Obrazac 5) koji je odštampan uz Pravilnik i čini njegov sastavni deo.

Predmetno rešenje obveznik doprinosa dostavlja isplatiocu ugovorene naknade, radi prestanka obračuna i plaćanja doprinosa za obavezno socijalno osiguranje na buduće ugovorene naknade u tekućoj godini, saglasno članu 67. stav 1. Zakona.