NOVE OLAKŠICE ZA DOPRINOSE I IZMENA STOPA DOPRINOSA

Izmenama i dopunama zakona o obaveznom socijalnom osiguranju (“Sl. glasnik RS“, br. 57/2014) propisane su nove olakšice za zapošljavanje sa pravom povraćaja dela plaćenih doprinosa koje će se primenjivati počev od 01.08.2014. godine.

Takođe, ovim izmenama Zakona propisane su izmene stopa doprinosa. 

Razlozi za Izmene i dopune Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje i početak primene novih odredbi

U cilju optimizacije transfera sredstava iz budžeta izvršena je izmena visine stope doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje sa 24% na 26% i doprinosa za obavezno zdravstveno osiguranje sa 12,3% na 10,3%. Takođe, ovim Izmenama i dopunama Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje („Sl. glasnik RS“, br. 84/2004, 61/2005, 62/2006, 5/2009, 52/2011, 101/2011, 7/2012 – usklađeni din. izn., 8/2013 – usklađeni din. izn., 47/2013 i 108/2013), uvodi se fiskalni podsticaj koji treba da podstakne legalno zapošljavanje, odnosno poboljšanje položaja lica koja rade, ali nisu prijavljena na obavezno socijalno osiguranje.

Usvojenim zakonskim rešenjima zamenjuje se dosadašnji sistem olakšica koji se odnosi na zapošljavanje određenih kategorija lica (pripravnika, lica mlađih od 30 godina i lica starijih od 45 godina, odnosno 50 godina) jednom merom koja se odnosi na zapošljavalje novih lica nezavisno od starosne granice, odnosno radnog iskustva. U tom smislu, svaki poslodavac – pravno lice ili preduzetnik iz privatnog sektora koji poveća broj lica sa kojima je zasnovao radni odnos u odnosu na broj zaposlenih na dan 31. marta 2014. godine, ima pravo da ostvari povraćaj dela plaćenih doprinosa za obavezno socijalno osiguranje, na teret zaposlenog i na teret poslodavca, po osnovu zarade novozaposlenog lica. Olakšica će iznositi između 65% i 75% plaćenih doprinosa za obavezno socijalno osiguranje na teret zaposlenog i na teret poslodavca, u zavisnosti od broja novozaposlenih lica.

Narodna skupština RS je na Četvrtoj sednici prvog redovnog zasedanja, održanoj 30.5.2014. godine, usvojila Zakon o izmenama i dopunama Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje (dalje: Zakon), koji je objavljen u „Sl. glasniku RS“, br. 57/2014 od 30.5.2014. godine. Zakon stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja, ali odredbe Zakona koje se odnose na nove stope doprinosa primenjivaće se od 1. avgusta 2014. godine, a odredbe koje se odnose na ostvarivanje prava na povraćaj dela plaćenih doprinosa primenjivaće se od 1. jula 2014. godine.

Dakle, kada se radi o zaradama, kao i o isplatama drugih vrsta prihoda, nove stope doprinosa primenjuju se od isplata koje će se vršiti od 1. avgusta 2014. godine, nezavisno od toga za koji mesec se zarada, odnosno drugi prihodi isplaćuju.

                                                 Nove stope doprinosa                     

Izvršena je izmena člana 44. Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje, tako da je izmenjena stopa doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje sa 24% na 26%, odnosno kada se doprinosi plaćaju istovremeno iz osnovice i na osnovicu stopa za osiguranika iznosi 14% umesto 13%, a za poslodavca, odnosno drugog isplatioca prihoda 12% umesto 11%. Stopa doprinosa za obavezno zdravstveno osiguranje izmenjena je sa 12,3% na 10,3%, odnosno kada se doprinosi plaćaju istovremeno iz osnovice i na osnovicu, stopa se smanjuje sa 6,15% na 5,15%.

Prema tome, od 1. avgusta 2014. godine, stope po kojima se obračunavaju i plaćaju doprinosi su:

– za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje – 26%;
– za obavezno zdravstveno osiguranje – 10,3%;
– za osiguranje za slučaj nezaposlenosti – 1,5%.

Kada se doprinosi plaćaju istovremeno iz osnovice i na osnovicu, obračun doprinosa vrši se po sledećim stopama:

– za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje – 14% za osiguranika, a 12% za poslodavca, odnosno drugog isplatioca prihoda;
– za obavezno zdravstveno osiguranje – 5,15%;
– za osiguranje za slučaj nezaposlenosti – 0,75%.

Uslovi za ostvarivanje prava na olakšicu za novozaposlena lica

Izvršena je izmena člana 45. Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje, tako da se njom propisuje olakšica za zapošljavanje novih radnika nezavisno od kategorije lica kojoj pripadaju prema starosnoj granici, odnosno radnom iskustvu. Član 45a, koji se odnosio na fiskalni podsticaj za pripravnike, odnosno lica mlađa od 30 godina je obrisan. Napominjemo, da odredba člana 45b, kojom je propisana olakšica za zapošljavanje osoba sa invaliditetom nije menjana.

Novi član 45. Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje propisuje da poslodavac – pravno lice, odnosno preduzetnik koji zaposli novo lice ima pravo na povraćaj dela plaćenih doprinosa za obavezno socijalno osiguranje, na teret zaposlenog i na teret poslodavca, po osnovu zarade za novozaposleno lice, isplaćene zaključno sa 30. junom 2016. godine.

Nove olakšice biće u primeni od 1. jula 2014. godine, što znači da su oročene na period od dve godine.

Novozaposlenim licem smatra se lice sa kojim je poslodavac zaključio ugovor o radu u skladu sa zakonom kojim se uređuju radni odnosi, koje je prijavio na obavezno socijalno osiguranje kod nadležne organizacije za obavezno socijalno osiguranje i koje je pre zasnivanja radnog odnosa kod Nacionalne službe za zapošljavanje bilo bez prekida prijavljeno kao nezaposleno najmanje šest meseci, a lice koje se smatra pripravnikom najmanje tri meseca, i za to vreme nije ostvarivalo bilo koju vrstu prihoda po osnovu radnog angažovanja.

Dakle, da bi se lice smatralo novozaposlenim potrebno je da kumulativno budu ispunjeni sledeći uslovi:

1. Da je zaključen ugovor o radu (na određeno ili neodređeno vreme) uzmeđu poslodavca i tog lica u skladu sa zakonom kojim se uređuju radni odnosi. Ovom odredbom se isključuje mogućnost ostvarivanja podsticaja za lica koja su radno angažovana van radnog odnosa (na osnovu ugovora o privremenim i povremenim poslovima, ugovora o delu…).

2. Da je poslodavac lice prijavio na obavezno socijalno osiguranje kod nadležne organizacije za obavezno socijalno osiguranje.

3. Da je lice pre zasnivanja radnog odnosa kod Nacionalne službe za zapošljavanje bilo bez prekida prijavljeno kao nezaposleno najmanje šest meseci, a lice koje se smatra pripravnikom najmanje tri meseca, i za to vreme nije ostvarivalo bilo koju vrstu prihoda po osnovu radnog angažovanja.

Novozaposlenim licem ne smatra se lice koje je pre zasnivanja radnog odnosa bilo zaposleno kod poslodavca koji je povezano lice sa poslodavcem kod koga zasniva radni odnos, odnosno kod poslodavca koji bi, da nije prestao da postoji, bio povezano lice sa poslodavcem kod koga novozaposleno lice zasniva radni odnos, nezavisno od toga da li je postojao prekid radnog odnosa.

Povezano lice, u smislu ovog zakona, je lice koje se smatra povezanim licem u smislu zakona kojim se uređuje porez na dobit pravnih lica.

Olakšicu može ostvariti poslodavac ako se zasnivanjem radnog odnosa sa novozaposlenim licem poveća broj zaposlenih kod poslodavca u odnosu na broj zaposlenih na dan 31. marta 2014. godine.

Olakšicu može da koristi i poslodavac koji započne obavljanje delatnosti posle 31. marta 2014. godine.

Poslodavac ima pravo na povraćaj plaćenih doprinosa, i to:

1) 65% ako je zasnovao radni odnos sa najmanje jednim, a najviše sa devet novozaposlenih lica;
2) 70% ako je zasnovao radni odnos sa najmanje 10, a najviše sa 99 novozaposlenih lica;
3) 75% ako je zasnovao radni odnos sa najmanje 100 novozaposlenih lica.

Zbir iznosa plaćenog doprinosa za koji poslodavac ima pravo na povraćaj i iznosa plaćenog doprinosa za koji poslodavac nema pravo na povraćaj, predstavlja iznos ukupno plaćene obaveze doprinosa po osnovu zarade za novozaposleno lice.

Povraćaj plaćenih doprinosa vrši se u skladu sa Zakonom o poreskom postupku i poreskoj administraciji („Sl. glasnik RS“, br. 80/2002, 84/2002 – ispr., 23/2003 – ispr., 70/2003, 55/2004, 61/2005, 85/2005 – dr. zakon, 62/2006 – dr. zakon, 63/2006 – ispr. dr. zakona, 61/2007, 20/2009, 72/2009 – dr. zakon, 53/2010, 101/2011, 2/2012 – ispr., 93/2012, 47/2013 i 108/2013), u roku od 15 dana od dana podnošenja zahteva za povraćaj nadležnom poreskom organu.

Poslodavac koji za određeno lice koristi bilo koju vrstu podsticaja u skladu sa odgovarajućim propisom, osim u skladu sa zakonom kojim se uređuje porez na dohodak građana, po osnovu zasnivanja radnog odnosa tog lica nema pravo da za to lice ostvari olakšicu iz ovog člana.

Olakšicu iz ovog člana ne mogu ostvariti državni organi i organizacije, Zaštitnik građana, Poverenik za zaštitu ravnopravnosti, Državna revizorska institucija, Poverenik za informacije od javnog značaja i zaštitu podataka o ličnosti, Agencija za borbu protiv korupcije, Republička komisija za zaštitu prava u postupcima javnih nabavki, Komisija za zaštitu konkurencije, Komisija za hartije od vrednosti, Fiskalni savet, Republička radiodifuzna agencija, Agencija za energetiku Republike Srbije i druge javne agencije, javna preduzeća, javne službe i drugi direktni ili indirektni budžetski korisnici, odnosno korisnici javnih sredstava.

Poslodavac koji je do 1. jula 2014. godine stekao pravo na olakšicu iz čl. 45. i 45a prethodne verzije Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje („Sl. glasnik RS“, br. 84/2004, 61/2005, 62/2006, 5/2009, 52/2011, 101/2011, 7/2012 – usklađeni din. izn., 8/2013 – usklađeni din. izn., 47/2013, 108/2013), olakšicu ostvaruje u skladu sa tim zakonom.